Praagse Lente

Die Praagse Lente (Tsjeggies: Pražské jaro, Slowaaks: Pražská jar) was 'n tydperk van politieke liberalisering en massaprotes in die Tsjeggo-Slowaakse Sosialistiese Republiek. Dit het op 5 Januarie 1968 begin, toe hervormer Alexander Dubček verkies is tot Eerste Sekretaris van die Kommunistiese Party van Tsjeggo-Slowakye (KSČ), en het voortgeduur tot 21 Augustus 1968, toe die Sowjetunie en ander Warskouverdraglede die land binnegeval het om die hervormings te onderdruk.

Die Praagse Lente-hervormings was 'n sterk poging deur Dubček om bykomende regte aan die burgers van Tsjeggo-Slowakye toe te ken in 'n daad van gedeeltelike desentralisasie van die ekonomie en demokratisering. Die vryhede wat toegestaan is, het 'n verslapping van beperkings op die media, spraak en reis ingesluit. Na nasionale besprekings oor die verdeling van die land in 'n federasie van drie republieke, Bohemië, Morawië-Silesië en Slowakye plaasgevind het, het Dubček toesig gehou oor die besluit om in twee te verdeel, die Tsjeggiese Sosialistiese Republiek en Slowaakse Sosialistiese Republiek.^[1] Hierdie dubbele federasie was die enigste formele verandering wat die inval oorleef het.

Die hervormings, veral die desentralisasie van administratiewe gesag, is nie goed ontvang deur die Sowjetunie nie, wat ná mislukte onderhandelinge 'n halfmiljoen Warskouverdrag troepe en tenks gestuur het om die land te beset. Die New York Times het berigte aangehaal van 650 000 manskappe wat toegerus is met die mees moderne en gesofistikeerde wapens in die Sowjet militêre katalogus.^[2] 'n Massiewe golf van emigrasie het deur die nasie gespoel. Weerstand het regdeur die land plaasgevind. Straattekens is gevandaliseer en aandklokreëls is geïgnoreer. Terwyl die Sowjet weermag voorspel het dat dit vier dae sou neem om die land te onderdruk, het die weerstand tot agt maande geduur, voordat diplomatieke maneuvrering dit tot 'n einde gebring het. Dit het 'n hoëprofiel-voorbeeld van burgerlike weerstand geword; daar was sporadiese dade van geweld en verskeie protes-selfmoorde deur selfverbranding (die bekendste was dié van Jan Palach), maar geen militêre weerstand nie. Tsjeggo-Slowakye is deur die Sowjetunie beheer tot 1989, toe die fluweelrevolusie die kommunistiese regime vreedsaam beëindig het; die laaste Sowjet-troepe het die land in 1991 verlaat.

1. ↑ Tsjeggiese radio-uitsendings van 18–20 Augustus 1968
2. ↑ "New York Times September 2, 1968".